İSTANBUL (İGFA) – TSKB Ekonomik Araştırmalar, zelzelenin uzun vadeli tesirlerini ele alan “Virgül – Zelzele Yılı Tek Bir Yıl Değildir” başlıklı yeni raporunu yayımladı.
Depremin ekonomik ve toplumsal tesirlerinin yalnızca bir takvim yılı ile hudutlu olmadığına ve yine yapılanma sürecinin birden çok yılı temel alan bir perspektifle kurgulanması gereksinimine vurgu yapılıyor.
2023 yılında yayımladığı “Deprem Sonrası Periyodu Düşünmek: Kurulacaklar, Kurtarılacaklar, Korunacaklar” başlıklı birinci raporunda “Deprem bölgesi tüm Türkiye’dir” yaklaşımıyla zelzelenin olumsuz tesirlerinin yalnızca doğal afetin yaşandığı kentlerle hudutlu olmadığının altını çizen TSKB Ekonomik Araştırmalar yeni raporunda “deprem yılı tek bir yıl değildir” diyerek afetlerin uzun yıllara dayanan tesirlerine yakından bakıyor. TSKB Ekonomik Araştırmalar, Türkiye’de sarsıntı ve sarsıntı dışı afetlere karşı dayanıklılığın artırılması için uzun vadeli bir yaklaşım ortaya koyulmasına, afet idaresi sürecine ait tüm paydaşların rol oynayacağı üretken ve yapan bir tartışma ortamının gelişmesine katkı sağlamayı hedefliyor.
AFET ŞUURU VE HAZIRLIKLILIĞININ ARTIRILMASI İÇİN HER YIL BİR RAPOR
2024-2026 periyodunda her yıl sarsıntı bölgesindeki toparlanmayı izleyen raporlar yayımlama kararı alan TSKB Ekonomik Araştırmalar, bu raporlarla Türkiye’nin stratejik kalkınma alanlarına, afet dayanıklılığına ve yine yapılanma üzerine odaklanmayı hedefliyor. Raporlarda yer alacak makroekonomik değerlendirmelerde, zelzele bölgesindeki toparlanmanın ilerleyişi ve afet riski dikkate alınarak hazırlanan içerikler paydaşlara aktarılacak ve yapıcı bir iş birliği ortamının yaratılması için çalışmalar gerçekleştirilecek.
FİZİKİ İMKÂNLARIN VE TOPLUMSAL AĞLARIN ONARILMASI ÖNEMLİ
Deprem bölgesindeki toparlanma sürecine ait değerlendirmelere yer verilen raporda, kimi kentlerde barınma şartlarının yetersizliğine dikkat çekiliyor. Barınma probleminin çözülmesinin sarsıntı sonrasında yer değiştirmek durumunda kalan insanların yine işlerine ve memleketlerine dönebilmesine dayanak olacağı belirtiliyor.
Toparlanma sürecinde, fiziki imkanların onarılmasının öncelikli olduğu söz edilen raporda, çalışanların işlerine ve öğrencilerin okullara dönüşünün yalnızca fiziki tamiratla sağlanamayacağı kaydediliyor. Kentlerin, kurulu bina stokunun ötesinde yaşayan bir toplumsal alakalar ağı olduğuna işaret edilen raporda, gerçek manada toparlanmanın bu ağların onarılmasından geçtiği ve yeni ağlar kurulması gerekliliğine dikkat çekiliyor. Bu kapsamda, toplumsal ağların inşasını destekleyecek siyasetlerin, işgücü arzı sıkıntısını hafifleterek bölgenin yine güçlenmesinde de kilit rol oynayacağı belirtiliyor.
AFETLER CİNSİYET EŞİTSİZLİĞİNİ DERİNLEŞTİRİYOR
Raporda, afet sonrası periyotta bayanların ekonomik ve toplumsal hayata iştirakinin toplumun afetlerle baş etme kabiliyetini artırması bakımından önemli bir ehemmiyete sahip olduğuna dikkat çekilirken, hali hazırda zelzele bölgesinde bayan istihdam oranının ve rölâtif fiyatlarının azaldığının altı çiziliyor. Bu durumun cinsiyet eşitsizliğini derinleştirdiği belirtilen raporda, zelzele bölgelerinde bayanların ekonomik hayata iştirakinin özel bir gündem hususu olarak ele alınması gerektiği kaydediliyor.
Küresel ticaret eğilimlerindeki değişimin itici güçlerinden birinin yeşil dönüşüm olduğuna işaret edilen raporda şu tekliflere yer veriliyor:
- Çevresel eserler, zelzele bölgesinin tekrar yapılandırılması önceliklendirilecek bir yaklaşımla seçilebilir. İlgili eserlerde yeni oluşturulacak kapasitenin zelzele bölgesinde planlanması, girdi-çıktı ve lojistik irtibatları da dikkate alınarak bölgeyi bir yeşil üs haline getirmeye katkı sunar. Böylesine bir strateji kurgulanması, hem Türkiye’nin bu eserlerdeki üstünlüğünü güçlendirebilir hem de sarsıntı bölgesinin kalkınmasında kaldıraç olabilir.
- Yeşil dönüşüm, global üretim, tüketim, yatırım kararlarında ve rekabet gücünde, verimlilik arayışında büyük değişimleri beraberinde getiriyor. Sarsıntı bölgesi, yeşil dönüşüme odaklı bir ekonomik alan olarak kurgulanabilir. Burada Yeşil Organize Sanayi Bölgesi değil de “Yeşil Ekonomik Alan” biçiminde bir yapılanma yaratılabilir. Coğrafik bir tanımlamayı da içeren bu özel ekonomik alan, global yeşil dönüşüm sürecinde Türkiye’nin rol almak istediği alanlar ve eserler için bir üretim üssü haline gelebilir.
- Tarımsal faaliyetlerde sürdürülebilir pratikler yaygınlaştırılarak toprağın karbon depolama kapasitesi artırılabilir. Bu formda toprakta depolanan karbondan karbon kredisi üretilebilir ve istekli karbon kredileri piyasalarında satılarak ek gelir imkânı yaratılabilir. Türkiye’de oluşturulacak karbon piyasası da bölgede kurulabilir.
- Kadın, genç ve engelli istihdamından, dijitalleşmeye, yeşil dönüşüm ve düşük emisyonlu üretimden, ekosistem dostu, tabiat müspet projelere kadar pek çok alanda yatırımlar için bu bölge bir üs olarak belirlenebilir.
- Sanayide düşük emisyonlu üretimden, tarımda tabiat temelli karbon depolama formüllerine kadar pek çok alanda sağlanabilecek ilerlemede ve afet sonrası toparlanma arayışında yurtdışı fonlama imkânlarından da faydalanılabilir.