BALIKESİR’in Bandırma İlçesinde geçtiğimiz günlerde çiftçiler biraraya gelerek değişik bir protestoya imza attı. İşin perde gerisinde çiftçilerin, endüstrici ile imzaladıkları tek taraflı ‘sözleşmeli tarım anlaşması’ olduğu ortaya çıktı. Bölüm temsilcilerinin argümanlarına nazaran endüstrici; piyasada eser fiyatı daha da ucuzlayınca kontratlı çiftçinin domatesini anlaştığı 3.75 TL’lik fiyattan almamaya başladı, piyasada satılan 1.5- 2 liralık fiyatlar kendilerine daha cazip geldi. Yaşanan bu durum çiftçinin elinde bulunan mukaveledeki hususlarda çiftçinin satışına mani oldu. Mukavelenin tek taraflı olduğunu ve kendilerini korumadığını anlatan temsilciler, bu hususta bakanlığın müdahale etmesini istiyor. Yetkililer, mukavele yapılırken bundan sonraki periyotlarda, mukavelelerin her iki tarafı da bağlayacak biçimde yapılmasını talep ediyor.
‘ÇİFTÇİYİ MAĞDUR EDİYOR’
Bandırmalı çiftçilerin; kavun, karpuz, buğdayda da ziyan ettiğini anlatan Bandırma Ziraat Odası Başkanı Süleyman Dönmez, “Maliyetlerle ilgili bir birikim vardı aslında. Bunun üzerine domateste eklenince çiftçi hareket yapma kararı aldı” dedi. Domateste kontratlı üretim kapsamında 3.75 TL’ye bir alım fiyatları olduğunu söyleyen Dönmez, şu sözleri kullandı: “Bölgede bulunan 15 fabrika alımlarında yavaşlatma yaparak, sözleşmesiz üretim yapan çiftçilerden 1.5 liradan alım yapmaya çalışıyorlar. Üreticimiz şu anda domateste yaklaşık dekarda 10-15 bin lira ortasında ziyan ediyor.
Sözleşmeli tarım kapsamında mukaveleler daima sanayiciyi koruyor. Tek taraflı mukaveleler yapılıyor. Üretici taahhüdünü yerine getirmediği vakit endüstrici avukat yoluyla hakkını alabiliyor. Fakat üretici tıpkı haklara sahip değil. Kontratların iki tarafı da bağlayıcı biçimde olması gerekiyor. Buna bakanlık ve devletin müdahale etmesi gerekiyor” yorumunu yaptı. Bahsin çözülmesi için bakanlığın şu anda önemli manada çalışma yapmaya başladığını aktaran Dönmez, “Bununla ilgili ihracat kotalarını yükseltiyorlar, sanayicilerin de Eximbank kredilerini açmaya çalışıyorlarmış” dedi.
KATILANLARIN SAYISI ARTIYOR
Çiftçiler, maliyetlerini düşürmek ve kendilerini garantiye almak için son yıllarda daha çok kontratlı tarıma yöneliyor. Kontratlı tarım ile toprağa uygun eser seçilerek, devlet yada özel bölüm, çiftçi ile belirli bir fiyatta anlaşarak eserini satın alma garantisi veriyor. Çiftçinin son yıllarda maliyetlerinin ve hususla ilgili şuurunun artmasıyla kontratlı tarıma ilginin her yıl yüzde 100 arttığını söyleyen İstanbul Başakşehir Ziraat Odası Başkanı Ömer Demir, “Çünkü çiftçi ekonomik kayba uğruyor. Maliyetten kurtulmak için kontratlı tarıma geçiyor. Burada satılamama riski yok. Doğrusu da budur. Ne kadar katma bedelli eser üretirseniz üretin piyasadaki fırsatçıların eline düşüyorsunuz. Kontratlı tarım bunu ortadan kaldırıyor” yorumunu yaptı.
BAKANLIK: YENİ SİSTEM ÖNÜMÜZDEKİ AY DEVREDE
HÜRRİYET’in Tarım ve Orman Bakanlığı kaynaklarından edindiği bilgiye nazaran, geçen yıl eylül ayında duyurulan ve kurulması planlanan “sözleşmeli üretim idare sistemi” önümüzdeki ay hayata geçirilecek. Sistemle, kontratlı üretimin geliştirilmesi, yaygınlaştırılması ve kayıt altına alınması amaçlanıyor.
‘ALIM FİYATI ESER DİKİLDİĞİNDE BELİRLENSİN’
ÇANAKKALE Ziraat Odası Başkanı Ufuk Ünver de bu sistemi çiftçiye önerdiklerini fakat üreticinin de çiftçinin de tüccarın da para kazanacak formda kurgulanmasını istediklerini tabir etti. Eserin dikilmeye başlayacağı periyotta alım fiyatının belirlenmesi gerektiğini söyleyen Ünver, çiftçinin üretim planlamasını ona nazaran yapacağını ve böylelikle mağdur olmayacağını belirtti.
MARKETLERİN TERCİHİ
TÜRKİYE’de genelde kontratlı tarımın büyük market zincirleri tarafından yapıldığını anlatan Antalya-Muratpaşa Ziraat Odası Başkanı Nazif Alp, “Sözleşmeli tarımda bu yıl yüzde 20 artış var. Zira kontratlı tarımda üretici ucuza eser vermiyor. Çiftçi kendini garantiye almış oluyor. Firma ya da devlet eserin hepsini almak zorunda, çiftçi de benim eserim elimde kalacak kaygısı yaşamıyor. Fiyatlar da kilogram başına olağan piyasanın 3-5 lira üzerinde oluyor. Antalya genelinde Çiftçi Kayıt Sistemi’ne (ÇKS) kayıtlı 170 bin çiftçi var. Muratpaşa Belediyesi’ne kayıtlı ise 40 bin çiftçi var. İsteriz ki tüm çiftçiler kontratlı tarım yapsın” diye konuştu.