Erdoğan DEMİR / EDİRNE (İGFA) – Türk Veteriner Hekimleri Birliği ve Veteriner Doktor Odaları, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı, Adalet Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı’nın iş birliğinde Hayvanları Müdafaa Kanunu’na ait yasa değişiklik tasarısı hazırlandığını, teklifin önümüzdeki haftalarda TBMM’ne geleceğini basından öğrenmiş bulunduklarını belirterek hususla ilgili bir basın açıklaması yayınladı.
Açıklama şöyle;
TASLAK HAZIRLANIRKEN MESLEK ODAMIZDAN GÖRÜŞ ALINMAMIŞTIR
Değişiklik taslağı hazırlanırken Türk Veteriner Hekimleri Birliği yahut rastgele bir meslek odamızın görüşü alınmamıştır. Basındaki haberlerden edindiğimiz bilgilere nazaran; bu taslakla getirilenlerin daha evvelki değişiklikler üzere alandan ve bilimsellikten uzak, uygulanması mümkün olmayan, toplum vicdanını rahatsız eden değişiklikleri içerdiği ve ülkemize bu alanda bir 20 yıl daha kaybettireceği tasası taşımaktayız.
2004 yılında çıkan 5199 sayılı Hayvan Koruma Kanunu öncesinde, sahipsiz hayvanlar maalesef insani olmayan prosedürlerle yok edilmekteydi. Lakin gelişen toplumsal şuur ve itirazlar sonrası 5199 sayılı kanun çıkarılmış ve her türlü itlaf yasaklanmıştı. 5199’a nazaran lokal idareler süreksiz bakımevi kuracak, sahipsiz hayvanların tedavisi ve rehabilitasyonunu gerçekleştirerek, kısırlaştırıp, aşılayarak yaşadığı bölgeye geri bırakacaktı. Yani mahallî idareler sahipsiz hayvanların sağlıklı yaşamaları ve refahlarını sağlamakla görevlendirildi. Fakat kanuna karşın mahallî idareler birkaçı dışında maalesef kanunda geçen yükümlülüklerini ve sorumluluklarını yerine getirmemiştir. Seçimden seçime sahipsiz hayvanları hatırlayan mahallî idareler sahipsiz hayvanlar için kaynak ayırmak yerine tüm yükü kurumlarda çalışan veteriner tabiplerin üzerine bırakmışlardır.
Sahipsiz hayvan popülasyonunun artmasının en büyük nedenlerinden biri mahallî idarelere Hayvanları Muhafaza Kanununun rastgele bir cezai yaptırım getirmemesi olmuştur. Kanunun 2021 yılındaki revizyonu da cezasızlığı devam ettirmiş, “Geçici Husus 4 – (Ek:9/7/2021-7332/16 md.) Büyükşehir belediyeleri, vilayet belediyeleri ve nüfusu yetmiş beş bini aşan belediyeler 31/12/2022, öteki belediyeler ise 31/12/2024 tarihine kadar ek 1 inci unsurun birinci fıkrasında belirtilen hayvan bakımevlerini kurmakla yükümlüdür.” kararına karşın lokal idarelerce gereken adım atılmamıştır. Özet olarak; kanun çıkarılmış, sorumluluk verilmiş ancak kontrol yapılmamış, bütçe ayrılmamış, kanununun gereğini yapmayanlara yaptırım uygulanmamıştır.
TASLAKTA 30 GÜN SONRA SAHİPLENİLMEYENLERİN İSE ÖTANAZİ YAPILARAK ÖLDÜRÜLMESİ GÜNDEME GETİRİLMEKTEDİR
Gelinen noktada ise sahipsiz hayvanların popülasyonu artmış, her biri mahalle sakini olan sahipsiz hayvanlarımızın hayvan refahına uygun olmayan barınak ismi altındaki yerlere toplatılması, kısırlaştırmanın maliyetli olacağı münasebet gösterilerek hayvanların dişi-erkek olarak ayrılması, barınaklara toplanan hayvanların sahiplendirilmeye çalışılması, 30 gün sonra sahiplenilmeyenlerin ise ötanazi yapılarak öldürülmesi gündeme getirilmektedir. Bu niyetin 2004 yılı öncesi sokaklarda yapılan itlaflardan hiçbir farkı yoktur. Sahipsiz hayvanlar ile ilgili en çok gündeme getirilenlerden ve itlafa taban hazırlamak için kullanılan argümanlardan biri de kuduz ve başka hayvanlardan insanlara geçen zoonotik hastalıklardır. Halbuki Dünya Hayvan Sıhhati Örgütü (WOAH) ve Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) bilinenin tersine Kuduz denetimi açısından, sahipsiz köpeklerin itlaf edilmelerine geniş ölçüde karşı çıkmaktadır.
Hipokrat’tan günümüze üniversal hekimliğin en kıymetli bedellerinden biri “önce ziyan verme”, prensibidir. “Yararlı olma” unsuru ise hayvanların sıhhat ve refahına verilecek zararın engellenmesi ve düzgünlüğün artırılması halidir. Ülkemiz veteriner doktorları veteriner fakültelerinden insanlara, hayvanlara ve içinde yaşadığı tabiata hassas, toplumsal refah için uğraş harcayan, meslek ahlakına sahip bireyler olarak yemin ederek mezun olurlar.
Tasarıda olduğu söylenen ötanazi süreci, hayvanların tıbbi teknikler yoluyla, süratli, ağrısız ve acısız bir biçimde hayatının sonlandırılması manasına gelmektedir. Ötanazi, mevtle karşı karşıya kalınması halinde, acının ve ağrının kalıcı olduğu yahut hafifletilemediği durumlarda tıbbi münasebetler ile uygulanan bir usuldür. Veteriner doktorlar aldıkları eğitim ve ettikleri meslek yemini gereği tedavi ile ötanaziyi mümkün olduğu kadar geciktirmek, hayvan refahını sağlamak için uğraş harcarlar.
Ötanazi yalnızca veteriner tabipler tarafından uygulanabilir ve sağlıklı bir hayvana uygulandığında katliamdan öbür bir mana taşımaz. Sağlıklı hayvanların ötanazisi ve itlafı veteriner tabipler açısından da etik, insani ve vicdani değildir, kozmik hekimlik kıymetleri ile de bağdaşmamaktadır.
ÖTANAZİ YAPMAYACAĞIZ
Veteriner tabipler olarak bizler bu yasa çıksa da ötanazi yapmayacağız. Önerilen bu metot sanıldığının tersine maliyet açısından da avantajlı değildir. Hayvana ötanazi yapılmadan evvel uygulanacak prosedürler ile birlikte kısırlaştırmadan daha maliyetli ve zorludur, sahipsiz hayvan popülasyonun denetimine yönelik faal bir usul olarak da bedellendirilemez. Ayrıyeten bağlantı çağında Türkiye Yüzyılında ülkemizin memleketler arası kamuoyunda algısını olumsuz olarak etkileyecektir.
Türk Veteriner Hekimleri Birliği olarak sahipsiz hayvanların itlafına sebep olacak her türlü uygulamanın karşısında olduğumuzu, bu uygulamaların hayvan refahı açısından kabul edilemez olduğunu kamuoyu ile paylaşma mecburiliği hissediyoruz. Dünya Hayvan Sıhhati Örgütü (WOAH), evcilleştirilmiş bir çeşit olan köpeklerin topluma bağımlı olduğunu, sahipsiz oldukları durumlarda dahi sıhhat ve refahlarını sağlamanın etik bir sorumluluk olduğunu hatırlatmaktadır.
Dünya Hayvan Sıhhati Örgütü (WOAH) sahipsiz hayvan popülasyonun denetiminde “yakala, kısırlaştır, aşılat ve yaşadığı bölgeye geri bırak” yaklaşımının sahipsiz hayvanların üremesinin denetim edilmesine yönelik bir yaklaşım sağladığını lakin bununla birlikte daha evvel birçok sefer meslek örgütü olarak vurguladığımız tedbirlerin de birlikte alınması gerektiğini tabir etmektedir.
TÜRK VETERİNER HEKİMLERİ BİRLİĞİ VE MESLEK ODALARI OLARAK TAHLİL TEKLİFLERİMİZ;
Büyükşehir Belediyelerinde Veteriner Halk Sıhhati Daire Başkanlığı ve öteki belediyelerde Veteriner İşleri Müdürlüğü kurulmalıdır.
Veteriner Halk Sıhhati Daire Başkanlığı ve Veteriner İşleri Müdürlüklerinde nitelikli ve kâfi sayıda işçi istihdamı sağlanmalıdır.
Geçici Bakımevi kapasitesini karşılar sayıda veteriner doktor, hayvan sıhhati yardımcı çalışanı ve emekçi işçi bulunmalıdır. Bu mevzuda standartlar oluşturulmalıdır. Süreksiz hayvan bakımevinde çalışan yardımcı işçiler hijyen, hayvan davranışları, hayvan refahı ve bakımı, hayvanların tutulması ve yakalanması konusunda eğitim almalıdır.
İhtiyaç duyulan bölgelerde veteriner fakülteleri ve özgür veteriner doktorlardan kısırlaştırma çalışmalarında takviye alınmalıdır.
Sahipli hayvanlar da dahil olmak üzere denetimsiz üreme ve kontrolsüz ticari satışların önüne geçilmeli, üretim yapılacaksa ilgili bakanlığın kontrolü ve kesinlikle veteriner tabiplerin kontrolü ve onayıyla yapılmalıdır.
Sahipsiz kedi ve köpeklerin sokaktan sahiplenilmesi özendirilmeli, sahiplenilmesi halinde kimliklendirilmesi ile ilgili zorluklar ortadan kaldırılmalı, her yaştaki hayvan kimliklendirilebilmelidir.
Çevreye ahenk gösteremeyen, yaşlı, zayıf, engelli vb. köpekler ve kediler sahiplendirilinceye kadar yahut hayatları boyunca bakımevlerinde kalmalıdır
Hayvan sahiplenme koşulları tekrar düzenlenmelidir.
Sokağa terkedilen hayvanlara ait hayvan sahiplerine önemli yaptırımlar uygulanmalıdır.
Önemli bir sokak hayvanı kaynağı olan kırsal yerleşim alanları ile tarım işletmelerindeki hayvanlar kontrol altına alınmalıdır.
Ayrıca, sahiplendirmenin özendirilmesi, devletin bu mevzuda takviye vermesi, ferdi sahiplenmenin yanı sıra, ülkemizde bulunan çok sayıda şirketin ve kamu kurumlarının hayvanları sahiplenmesi sağlanmalıdır.
ÇÖZÜM İÇİN STK VE BAŞKA GÖNÜLLÜLERLE İŞBİRLİĞİ YAPILMALI
Çözüm için başta meslek örgütleri olmak üzere sivil toplum örgütleri ve başka gönüllülerden yardım alınmalı, takviyeleri istismar eden kişi ve kurumlar denetlenmelidir.
Son kelamımız şudur ki, bu yasa tasarısı son halini almadan evvel, uygarlığın birinci vakitlerinden beri birlikte yaşadığımız kedi ve köpekler ile bütünleşik bir ömrü en güzel bilen akademik meslek olarak görüşlerimizin alınması gerektiğini kamuoyuna hürmet ile duyuruyoruz.